Wstęp do kognitywistyki 2025/2026 (ćwiczenia)

Informacje ogólne

Kognitywistyka to nauka o umyśle, tego też dotyczą zajęcia: umysłów, które bywają ludzkie i nieludzkie, sztuczne i naturalne, świadome i nieświadome, które percypują, są emocjonalne, ucieleśnione i predykcyjne. Szczegóły co do oceniania i (nie)obecności znajdziecie na końcu strony.

• Dyżur we wtorki 11-14 i piątki 11:30-12:30 w bud. AB, p. 65. W inne dni jestem niedostępny w sprawach dydaktycznych (mogę odpisać/być, ale nic pewnego),
• Kontakt pod michal.wyrwa [at] amu.edu.pl.

Na każde spotkanie przewidziany jest obligatoryjny materiał do analizy (do przerobienia ze zrozumieniem przed zajęciami. Zrozumienie oznacza przeanalizowanie tekstu kilka razy, wyłapanie kluczowych myśli, a nie przejechanie oczami po literkach). Znajomość materiału będzie na zajęciach sprawdzana i oceniana. Praktycznie wszystkie materiały są po polsku, a jeśli anglojęzyczne sprawiają wyzwanie, to możecie użyć tłumaczenia maszynowego.

Na niektóre zajęcia będziecie przygotowywać i przedstawiać prezentacje, poszerzając zagadnienia poruszane w materiałach obligatoryjnych. Podział na zespoły przygotowujące prezentacje nastąpi w pierwszych tygodniach zajęć. Konieczne jest uzyskanie akceptacji gotowego pliku z prezentacją i planu wystąpienia na dyżurze przed ćwiczeniami. Proszę nie zostawiajcie pracy nad prezentacją na ostatnią chwilę. Rozmawiać możemy przez Teams, maila lub na żywo.

Co dwa spotkania będziecie proszeni o przesyłanie swoich przemyśleń na jeden z dwóch przerobionych tematów. Przemyślenia powinny dotyczyć zagadnień poruszanych na spotkaniu, obecnych w materiałach obligatoryjnych lub dodatkowych: co Was zainteresowało; z czym nie zgadzacie (polemika), z czym zgadzacie, jak odnieśliście zdobytą wiedzę do swojego życia, który z przerabianych wątków mocniej zgłębiliście w wolnym czasie, et cetera. Sami decydujecie o czym dokładnie piszecie: to okazja do refleksji nad swoimi przekonaniami i emocjami nt. poruszanych zagadnień.

Jedna dawka przemyśleń = 150-300 słów. Do ich przesyłania udostępniony będzie formularz. Za przemyślenia są punkty, ale nie za ich treść, a za to czy mają wymaganą objętość, są samodzielne i dotyczą któregoś z tematu zajęć. I tak, łatwo takie coś wygenerować w całości. Ale po co, naprawdę wolisz aby to SI wymyśliła za Ciebie, co myślisz? Przemyślenia nie mają dobrej i złej odpowiedzi, nie są straszne, są po prostu Twoimi myślami. Pokaż sobie, że potrafisz układać zdania w akapit. Napisz sam_.

DEADLINE to zawsze piątek 11:30 w tygodniu, w którym przerabiamy “drugi” z tematów.

Szczegółowa punktacja na dole strony. Potrzebne materiały: www.

Zajęcia

1. O kognitywistyce (+ uwagi organizacyjne) (9.10)

• Do doczytania po zajęciach: Edward Nęcka i in. (2020). Psychologia poznawcza. Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 33–35.

2. Teoretyczne podstawy nauki o umyśle (16.10)

• Steven Pinker (2022). Jak działa umysł? (r. 1 Standardowe wyposażenie). Zysk i S-ka.

3. Sztuczny umysł (23.10)

• Alan Turing (1995/1950). Maszyna licząca a inteligencja. W: B. Chwedeńczuk (red.), Fragmenty filozofii analitycznej, tom II, Filozofia umysłu. SPACJA, s. 271–300.
• Moret i in. (2025). When AI Seems Conscious: Here’s What to Know. https://whenaiseemsconscious.org.
• Ethan Mollick (2025). *Against “Brain Damage”. AI can help, or hurt, our thinking. https://www.oneusefulthing.org/p/against-brain-damage.
• [PREZENTACJA] John Searle (1995/1980). Umysły, mózgi i programy. W: B. Chwedeńczuk (red.), Fragmenty filozofii analitycznej, tom II, Filozofia umysłu. SPACJA, s. 301–324.

4. Umysł percypujący (6.11)

• James Kalat (2020). Biologiczne podstawy psychologii (r. 5.1 i 5.2). Wydawnictwo Naukowe PWN.
• [PREZENTACJA] * James Kalat (2020). Biologiczne podstawy psychologii (r. 5.3). Wydawnictwo Naukowe PWN.

5. Ewolucja umysłów (13.11)

• Peter Godfrey-Smith (2018). Inne umysły. Ośmiornice i prapoczątki świadomości (r. 2). Copernicus Center Press, s. 29–60.
• Peter Godfrey-Smith (2023). Metazoa. Od szklanych gąbek i morskich smoków do ukrytej krainy umysłu (r. 2). Copernicus Center Press.
• [PREZENTACJA] Daniel Dennett (1997). Natura umysłów (fragment r. 2 Intencjonalność: systemy intencjonalne, r. 4 Historia intencjonalności). Wydawnictwo CIS, s. 31-39, 99–138.

6. Umysł świadomy (20.11)

• David Chalmers (2010). Świadomy umysł (r. 1 Dwa pojęcia umysłu). Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 29–73.
• Christof Koch (2018). Czym jest świadomosć? Świat Nauki 7, s. 57–60.
• [PREZENTACJA] Monti, M. M., Vanhaudenhuyse, A., Coleman, M. R., Boly, M., Pickard, J. D., Tshibanda, L., … & Laureys, S. (2010). Willful modulation of brain activity in disorders of consciousness. New England Journal of Medicine, 362(7), 579-589.

7. 😈 Kolokwium 1 😈 (27.11)

8. Czytanie umysłów (4.12)

• Arkadiusz Gut (2016). Badania kognitywne i rozwojowe nad czytaniem umysłu (mindreading). W: J. Bremer (red.), Przewodnik po kognitywistyce. Wydawnictwo WAM, fragmenty.
• Daniel Dennett (1997). Natura umysłów (fragment r. 2 Intencjonalność: systemy intencjonalne). Wydawnictwo CIS, s. 39-70.
• [PREZENTACJA] Simon Baron-Cohen (2009/1997). Rozwój zdolności czytania innych umysłów: cztery etapy. W: A. Klawiter (red.), Formy aktywności umysłu, t. 2. Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 145–171.

9. Umysły pozaludzkie (11.12)

• Franz de Waal (2016). Bystre zwierzę. Czy jesteśmy dość mądrzy, aby zrozumieć mądrość zwierząt? (r. 3 Fale kognitywne) Copernicus Center Press.
• [PREZENTACJA] Maciej Trojan (2013). Na tropie zwierzęcego umysłu (r. 3 Komunikacja społeczna i posługiwanie się językiem). Wydawnictwo Naukowe Scholar, s. 27-76.

10. Umysł emocjonalny (18.12)

• James Kalat (2020). Biologiczne podstawy psychologii (r. 11.1 i 11.2). Wydawnictwo Naukowe PWN.
• [PREZENTACJA] Joseph LeDoux (2017). Lęk. Neuronauka na tropie źródeł lęku i strachu. Copernicus Center Press, fragmenty.

11. Umysł ucieleśniony (8.01)

• Michał Wierzchoń, Marta Łukowska (2016). Ucieleśnione poznanie. W: J. Bremer (red.), Przewodnik po kognitywistyce. Wydawnictwo WAM, fragmenty (s. 605-608).
• Aleksandra Szymków (2018). Umysł uwolniony. O poznaniu zakorzenionym w ciele i świecie społecznym. Wydawnictwo Naukowe Scholar, s. 201-214 (r. Poznanie dystrybuowane).

12. Właściciel umysłu (15.01)

• Thomas Metzinger (2018/2009). Tunel Ego. Naukowe badanie umysłu i mit świadomego ja. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, r. 3 (Z ciała do umysłu. Obraz ciała, eksterioryzacja i jaźń wirtualna).
• [PREZENTACJA] James Kalat (2020). Biologiczne podstawy psychologii. Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 290-292.
• [PREZENTACJA] Chun Siong Soon, Marcel Brass, Hans-Jochen Heinze, John-Dylan Haynes (2008). Unconscious determinants of free decision in the human brain. Nature Neuroscience 11(5), s. 543-545.

13. 😈 Kolokwium 2 😈 (22.01)

15. Kolokwium poprawkowe (29.01)

Jeśli zajdzie taka potrzeba.

Polityka oceniania i (nie)obecności

Na spotkaniach trzymajcie się swoich grup USOSowych.

Maksymalnie można zdobyć 100 punktów, z czego:

• Prezentacja – do 10 pkt
• Kolokwia – do 70 pkt (pierwsze na 25 pkt, drugie na 45 pkt)
• Pozostałe (przemyślenia i wejściówki) – do 20 pkt (5pkt i 15pkt)

Na kolokwiach obowiazują treści z tekstów obligatoryjnych oraz treści obecne na zajęciach.

Ocena końcowa wystawiana jest zgodnie z poniższą skalą:

• bdb: 91-100pkt
• db+: 81-90pkt
• db: 71-80pkt
• dst+: 61-70pkt
• dst: 51-60pkt
• ndst: nie więcej niż 50pkt

Jeśli pod koniec semestru, po teście końcowym, będzie Wam brakować punktów do zaliczenia, to zrobimy zaliczenie poprawkowe. Na takowym obowiązuje materiał z całego semestru, z którego trzeba będzie uzyskać co najmniej 61% by ćwiczenia zaliczyć pozytywnie.